ΚΑΤΑΔΙΩΞΗ ΤΟΥ ΛΙΑΠΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΗ (1883)

Μια αναφορά για την καταδίωξη των αδελφών Λιάπη και του θείου των, που δημοσιεύτηκε στην χανιώτικη εφημερίδα: ΠΑΤΡΙΣ #90 (10 Σεπτ. 1883) [Δες τη δημοσίευση, από το σώμα της εφημερίδας στη Βιβλιοθήκη της Βουλής, ΕΔΩ]

Εξοχώτατε,

Λαβών εντολήν παρά της Υμετέρας Εξοχότητος όπως μετά του ταγματάρχου της Διοικήσεως Σφακίων Βαχρή αγά ενεργήσω περιοδείαν εις Σφακία προς σύλληψιν των φυγοδικούντων φονέων Λιάπηδων, μετέβην εις Σφακία την 19ην του μηνός Αυγούστου ε.ε. ένθα αφίχθη και ο ταγματάρχης Σφακίων Βαχρή αγάς. Παραλαβόντες δε την εκείσε αστυνομικήν δύναμιν ηρξάμεθα της περιοδείας μας εις πολλάς και διαφόρους θέσεις της επαρχίας Σφακίων, την 24ην δε του μηνός τούτου συνεννοηθείς μετά του ταγματάρχου Βαχρή απεφασίσαμεν όπως περιοδεύσωμεν προς τα όρη τα πέραν του χωρίου Καλλικράτους της επαρχίας Σφακίων και ωρίσαμεν ημέραν της εκείσε περιοδείας μας την 27ην του αυτού μηνός. Ιδόντες όμως ότι ο αριθμός των υφ΄ημάς χωροφυλάκων δεν είναι επαρκής και η έκτασις επί της οποίας απεφασίσαμεν περιοδείαν μεγάλη, προσεκαλέσαμεν την συνδρομήν των λοχαγών Αγίου Βασιλείου Ιωαν. Τσουδερού και Ρεθύμνης Ανδρέου Πολογιαννάκη και διετάξαμεν τον μεν Ιωάν. Τσουδερόν όπως καταλάβη τας θέσεις Τσιλήβδικα, Πευκιά και Φοινικιά, τον δε Ανδρέαν Πολογιαννάκην όπως καταλάβη το όρος Αγίου Πνεύματος το συνορεύον τας επαρχίας Άγιον Βασίλειον Σφακία και Ρέθυμνον. Ο δε ταγματάρχης Βαχρή αγάς μετά του διοικητικού αστυνόμου Αποκορώνου Ιωσ. Φραγκιαδάκη και του υπολοχαγού του λόχου Σφακίων Ιωαν. Ζαχαριά κατέλαβε τα χωρία Πατσιανόν και Καψοδάσος των Σφακίων μέχρι του χωρίου Ροδάκινον της επαρχίας Αγίου Βασιλείου και εγώ με τους υπολοχαγούς Εμμ. Βουγιούκαλη και Μάρκον Πετρογιαννάκη και με τον μεταβατικόν Σφακίων Μανούσον Μπολιώτην κατέλαβον κατά την τρίτην ώραν της νυκτός εκείνης το όρος Περυσινάκι, τα ανατολικά όρη του χωρίου Καλλικράτους και την θέσιν Αλωνάκια μέχρι της κορυφής της θέσεως Σπήλιος Λάκκον, ην κατέλαβε ο λοχαγός Ανδρέας Πολογιαννάκης. Φρουρούντες δ΄άπαντες καθ' όλην την νύκτα εκείνην τας θέσεις των ως είχον παραγγελθή, κατά την ανατολήν του ηλίου της επιούσης 28ης Αυγούστου ε.ε. ημέραν Κυριακήν μετέβησαν οι φυγόδικοι φονείς Νικόλαος και Ιωσήφ Λιαπάκια μετά του ετέρου φυγοδίκου θείου των Νικολάου Κουγιουλούρη ή Σηφαλουδάκη εις την δεξαμενήν των αδελφών Γαρουφαλήδων πλησίον της οποίας εφρούρει ο υπολοχαγός Εμμ. Βουγιουκαλάκης αφ' ης λαβόντες ύδωρ ανεχώρησαν οδηγούμενοι προς την φάραγγαν του χωρίου Σκαλωτής, παρακολουθούμενοι δε υπό των χωροφυλάκων, πλησίον του ρηθέντος φάραγγος, ώρμησαν όπως τους συλλάβωσιν, αλλ΄ούτοι αντιστάντες επυροβόλησαν κατ΄αυτών και ιδίως κατά τινος δεκανέως Χριστοδούλου Τζαρδάκη ονομαζομένου, ευτυχώς όμως ουδένα τούτων ετραυμάτισαν, ότε οι χωροφύλακες ελθόντες εις θέσιν αμύνης επυροβόλησαν κατ΄αυτών φονεύσαντες τον περιβόητον φονέα του Λεωνίδα Τσιριντανάκη Νικόλαον Λιαπάκην, όστις και πρό τινων χρόνων είχε φονεύσει διά πυροβόλου όπλου εκεί πλησίον τον Ιωάννην Γούμενον κάτοικον του χωρίου Αργουλέ Σφακίων, οι δε λοιποί κατώρθωσαν να διαφύγωσι, πληροφορούμεθα όμως ήδη ότι ετραυματίσθη και ο Νικόλαος Κουγιουλούρης ελαφρώς.
Εδόθησαν δε αυστηραί διαταγαί προς άπαντας τους αξιωματικούς των διαφόρων επαρχιών του τμήματος όπως καταβάλλωσι μεγάλας προσπαθείας περί της συλλήψεως τούτων, οίτινες ελπίζομεν ότι συλληφθήσονται ταχέως.

Χανίοις τη 31η Αυγούστου 1883

Διατελώ της Υμετέρας Εξοχότητος ευπειθέσταος

Ο Ταγματάρχης Χανίων

Ν. Χριστοδουλάκης

Σημείωση: Έχω κάνει ορισμένες διορθώσεις τυπογραφικών λαθών.

ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΙΩΣΗΦ ΛΙΑΠΗ - 2

Ένα τραγούδι για τον Λιάπη, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΙΡΙΣ του Βουκουρεστίου κι αναδημοσιεύτηκε στη εφημερίδα ΛΕΥΚΑ ΟΡΗ #7 (17 Αυγ. 1894) [Δες τη δημοσίευση, από το σώμα της εφημερίδας στη Βιβλιοθήκη της Βουλής, ΕΔΩ]

Λιάπη, λιοντάρι ατρόμητο της Κρήτης ξακουσμένο,
Λιάπη, καμάρι μας κρυφό, παιδί αντρειωμένο,
κορμί γεμάτο λεβεντιά, γεμάτο από χάρη,
σαν του Μαγιού το δροσερό και τρυφερό χορτάρι.
Τους Τούρκους κατετρόμαζες με μόνο τ' όνομά σου,
προτού προβάλλεις να σε δουν ζωσμένο τ' άρματά σου,
Με τ' αλαφρό σου το σπαθί στο μάλαμα ντυμένο,
και το βαρύ τουφέκι σου στ' ασήμι βουτημένο.
Παράμερα η μανούλα σου σ' έχασε η καημένη,
χύνει ποτάμια δάκρυα, αχ! τη δυστυχισμένη.
Τρέχει δεξιά, τρέχει ζερβά, φωνάζει νύχτα - μέρα,
Λιάπη! παιδί μου, πρόφτασε γιατ' άρχισε η φοβέρα.
Κάμε φτερά και πέταξε στο Κρητικό το χώμα,
να σώσεις τη μανούλα σου απ' του θεριού το στόμα.
Με την ευχή της Παναγιάς αυτό να θανατώσεις,
και τη γαλάζια του Σταυρού Σημαία να σηκώσεις.
Σε χάσανε τ' αδέρφια σου βγαίνουν αρματωμένα,
παίρνουν τους κάμπους, τα βουνά, μα στέκουν λυπημένα.
Γιατί φωνή ακούστηκε να λέει συναχθείτε,
τον Λιάπη εσκοτώσανε, στα μαύρα φορεθείτε.
Κατάρα νά 'χει ο φονιάς, η γη να μην τον λυώσει,
το αίμα οπού έχυσε, μ' αίμα να το πληρώσει.
Την κεφαλή του δήμιος να κόψει με το χέρι,
να του τρυπήσει την καρδιά φαρμακερό μαχαίρι.
Γυρίζουν τα λιοντόκαρδα με μάτια δακρυσμένα,
Στην Εκκλησιά πηγαίνουνε, πέφτουν γονατισμένα.
Την προσευχή τους κάνουνε μ' ευλάβεια κι αγάπη,
για την ψυχή του ανδρείου των και ζηλεμένου Λιάπη.

ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΙΩΣΗΦ ΛΙΑΠΗ - 1

Ο Ιωσήφ Λιάπης, εφημερίδα "Το Άστυ", 4/5/1891 [Συλλογή Γενναδείου Βιβλιοθήκης]


Το 1894 κυκλοφόρησε ένα φυλλάδιο με διάφορα ποιήματα (ρίμες), με πρώτο ένα για την κηδεία του Σφακιανού δολοφονημένου αγωνιστή Ιωσήφ Λιάπη. Δεν έχει ποιητική αξία, φανερώνει όμως την απήχηση που είχε ο άδικος θάνατος του παλληκαριού.

Το φυλλάδιο απόκειται στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κρήτης και είναι διαθέσιμο από ΕΔΩ

Το εξώφυλλο του φυλλαδίου και οι σελίδες με το τραγούδι για τον Λιάπη:













Άλλα βιβλία με Τραγούδια για τον Λιάπη (αποκείμενα στη βιβλιοθήκη Γεωργίου Π. Εκκεκάκη, Ρέθυμνο):

Βιογραφία του Ήρωος των Κρητικών Αγώνων Ιωσήφ Λιάπη μετά Διαφόρων Ποιημάτων. Υπό Μ.Ν. Αργυρίου και Ι.Κ. Ρουμπέν. Αλεξάνδρεια, Εκ του Τυπογραφείου - Βιβλιοπωλείου Ε. Γκίμπελ, 1894.

Οι εν Κρήτη Αγώνες και Ανδραγαθήματα του Ήρωος Ιωσήφ Λιάπη. Υπό Γ. Φραγκάκη και Κ. Καψαλάκη. Εν Καίρω, Τυπογραφείον Βαφειάδου και Πολίτου, 1895.

Επίσης έχουν δημοσιευτεί σε διάφορες συλλογές Κρητικών Τραγουδιών παραλλαγές του Τραγουδιού του Λιάπη (Μαθιουδάκη, Σπανδωνίδη κλπ.). Θα τα παρουσιάσομε σε άλλη ανάρτηση.

Αναζητώντας τα ίχνη του Εμμ. Βαρδίδη

Ο Εμμανουήλ Βαρδίδης ήταν Σφακιανός (από το Μουρί Σφακίων) αγωνιστής και συγγραφέας. Ο γιος του Θεοδόσης Βαρδίδης δημοσίευσε στο περιοδικό ΚΡΗΤΗ ένα άρθρο με τίτλο Αναζητώντας τα ίχνη του πατέρα μου (ΚΡΗΤΗ, #26 (Ιανουάριος 1976, σελ. 48-49 και #29 (Απρίλιος 1976), σελ. 43-45)

Το άρθρο του Θ. Βαρδίδη.

Το πρώτο μέρος:





Το δεύτερο μέρος:

Π. Νικολαΐδου, Ιστορική και Κριτική Σύνοψις των εν Κρήτη διατρεξάντων

Ιστορική και Κριτική Σύνοψις των εν Κρήτη διατρεξάντων από της πτώσεως του πρώτου διοικητού ταύτης ιππέως Αφεντούλιεφ, μέχρι της σήμερον .... Συντεθείσα υπό του Π. Νικολαΐδου .... Μεσολόγγιον Εκ της Τυπογραφίας Δημ. Μεσθενέως 1824.

Φωτοτυπική επανέκδοση, Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος, Αθήνα, 1971


ΕΞΩΦΥΛΛΟ


ΣΕΛΙΔΑ ΤΙΤΛΟΥ

Έπονται οι σελίδες του βιβλίου:

ΑΡΧΕΙΟ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ ΣΤΟ Ε.Λ.Ι.Α.

Τίτλος: ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ, ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ Κωδ.αναγν: αρ.comp. 476

Ημερ. παραγ: 1820 - 1892 Μέγεθος: 1 φάκελος

Παραγωγός (-οί): Αναγνώστης Παναγιώτου και Γεώργιος Παπουτσάκης.

Βιογραφικό σημείωμα:
ΟΑναγνώστης Παναγιώτου ή Παναγιωτάκης ή Πω(ο)λίδης (Σφακιά ca 1790 - ca 1870), υπήρξε αγωνιστής της Επανάστασης του 1821 στην Κρήτη. Έλαβε μέρος σε πολλές μάχες, μαζί με κορυφαίους πρωταγωνιστές της Επανάστασης όπως ο Βασίλειος Χάλης, ο Γεώργιος Δασκαλάκης κ.ά. Μετά το θάνατο του Δασκαλάκη στο Σέλινο, του προτάθηκε η γενική αρχηγία των επιχειρήσεων, θέση την οποία αρνήθηκε. Το 1828 του ανατέθηκε η είσπραξη των φόρων - προστίμων από τους πειρατές της Γραμβούσας. Διετέλεσε Γενικός Καπετάνιος, πρώτο μέλος της προσωρινής Δημογεροντίας των ανατολικών επαρχιών του Μεγάλου Κά-στρου ενώ τον Οκτώβριο του 1830 ο Νικόλαος Ρενιέρης του ανέθεσε την συγκρότηση επιτροπής από «φρονίμους» για να διαπραγματευτεί στην Κωνσταντινούπολη τους όρους συμβιβασμού. Μεγάλη υπήρξε η οικονομική του συνεισφορά στον Αγώνα.
Mετά την Επανάσταση έμεινε για λίγο στην Ύδρα και το Ναύπλιο και τελικά εγκαταστάθηκε μόνιμα στη Μήλο. Το 1839 τιμήθηκε με τον τίτλο του ταγματάρχη της Βασιλικής Φάλαγγος.
Ο Ιωάννης Παναγιώτου ήταν αδελφός του Αναγνώστη και έλαβε μέρος στις πολεμικές επιχειρήσεις του Αγώνα.

Ιστορικό διατήρησης / διαδικασία πρόσκτησης:
Το αρχείο του Παναγιώτου ανήκε σε έναν Αλεξανδρινό και κάποια στιγμή βρέθηκε στα χέ-ρια του Γεωργίου Παπουτσάκη. Εξ’ αιτίας του τρόπου συγκρότησής του υπάρχουν και έγ-γραφα που έχουν σχέση με Αιγυπτιώτες. Αποκτήθηκε από το Ε.Λ.Ι.Α. με αγορά.

Περιεχόμενο

Παρουσίαση περιεχομένου:
Το υλικό του αρχείου αφορά την Επανάσταση του 1821 στην Κρήτη. Περιέχει στρατιωτικές διαταγές, αποδείξεις, επιστολές, συμβολαιογραφικά και δικαστικά έγγραφα, αποφάσεις συ-νελεύσεων κ.ά. σε μορφή πρωτοτύπων ή επικυρωμένων αντιγράφων. Τα έγγραφα υπογρά-φουν πολλοί γνωστοί και σημαντικοί πρωταγωνιστές του Κρητικού Αγώνα: Μιχαήλ Κομνη-νός Αφεντούλιεφ, Νικόλαος Οικονόμου, Βασίλειος Χάλης, Ανδρέας Φασούλης, Εμμανουήλ Τομπάζης, Φρειδερίκος Ράινεκ, Νικόλαος Ρενιέρης, Γεώργιος Καλλέργης, Κωνσταντίνος Χριστοδουλίδη. Σημαντικό είναι εξάλλου το γεγονός ότι από το αρχείο αυτό αντλούμε πληροφορίες για τον Αναγνώστη Παναγιώτου, που υπήρξε μια σημαντική μορφή της Επαναστασης. (Βλέπε επισυναπτόμενη αναλυτική περιγραφή).


Σύστημα ταξινόμησης: Το αρχείο είναι ταξινομημένο κατά πρόσωπα.

Συμπληρωματικές πηγές

Ε.Λ.Ι.Α.: Υλικό για την Επανάσταση του 1821 στην Κρήτη, αν και μικρότερου όγκου, περιέχουν επίσης τα αρχεία του Εμμανουήλ Βερνάρδου Κρητός και του Εμμανουήλ Βιβιλάκη. Το σύνολο του υλικού που βρίσκεται στα δύο αρχεία, μαζί με το αρχείο του Νικολάου Ταζεδάκη και μέρος των αρχείων Στεφάνου Σκουλούδη, Σπυρίδωνα Σίμου, Τιμολέοντος Βάσου και Ξενοφώντα Βαλαωρίτη, μας παρέχει σημαντικές πληροφορίες για τις κρητικές επαναστάσεις στη διάρκεια του 19ου αιώνα.

ΑΡΧΕΙΟ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ
ΦΑΚΕΛΟΣ 1 ΑΡΧΕΙΟ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ - ΠΑΠΟΥΤΣΑΚΗ (1822-1892)

Υποφάκελος 1.1 Αναγνώστης Παναγιώτου (1822-1854)
έγγρ. 1 - 57
- Μία επιστολή του Αφεντούλιεφ και δύο του Οικονόμου (1822 - 1828).
-Δράση στον επαναστατατικό στρατό: στρατιωτικές διαταγές, διοριστήρια, αποδείξεις (1822-1830). Υπογράφουν σημαντικοί αγωνιστές: Μιχαήλ Κομνηνός Αφεντούλιεφ, Νικόλαος Οικονόμου, Βασίλειος Χάλης, Ανδρέας Φασούλης, Εμμανουήλ Τομπάζης, Φρειδερίκος Ράινεκ, Νικόλαος Ρενιέρης.
- Διαφυγή και δράση στα Κύθηρα: αποδείξεις, επιστολές και δικαιο-πρακτικά έγγραφα. Υπογράφουν οι: Γεώργιος Καλλέργης και Κωνσταντίνος Κριτοβουλίδης.
-Καταπολέμηση πειρατείας: επιστολές Ράινεκ προς τους πειρατές Ιάκωβο Κουμή και Αρτεμάκη Αδαμάκη (1/9/1828). Επιστολή ανάθεσης στον Παναγιώτου της είσπραξης προστίμων από τους πειρατές (1/9/1828) και απόδειξη του Παναγιώτου (13/9/1828). Προσφορά χρημάτων από τον Ιάκωβο Κουμή για την αγορά όπλων (26/1/1830).
-Απόφαση για τις προσόδους διαφόρων δασμοτελωνείων.Απόφαση των κατοίκων Αποκορώνου και Σφακίων να μην πωλούνται τα εθνικά κτήματα.
-Επανάσταση 1830: επιστολές Νικολάου Ρενιέρη προς Σφακιανούς σχετικά με τις συνθήκες για εκδήλωση επαναστατικού κινήματος. Δύο επιστολές του Ρενιέρη προς τον Παναγιώτου σχετικά με τη συγκρότηση επιτροπής για τη διεξαγωγή διαπραγματεύσεων με το σουλτάνο (Οκτώβριος 1830).
-Ζήτημα όπλων Χριστόφορου Μηλιώννη (1828 - 1835): δηλοποίηση του Κρητικού Συμβουλίου για τη χρέωση της αγοράς των όπλων του Μηλιώννη, στον Παναγιώτου και άλλους, αναφορά Παναγιώτου προς το Κρητικό Συμβούλιο σχετικά με τις αγορές όπλων από τα χωριά, έκφραση δυσαρέσκειας του Μηλιώννη σε επιστολή του προς Γρηγοράκη Οικονόμου για την καθυστέρηση πληρωμής των οφειλών προς αυτόν, δικαστικές αποφάσεις για το ζήτημα των όπλων από το δικα-στήριο Σύρου (1835).
- Διάφορα: επιστολές, σημειώσεις, επίσημα έγγραφα του Αναγνώστη Παναγιώτου (1831 - 1854).

Υποφάκελος 1.2 Ιωάννης Παναγιώτου (1824-1847)
έγγρ. 58 - 62
-Αποδείξεις και σημειώσεις, κατάλογος αντικειμένων του Ιωάννη (1824), απόδειξη του Ιωάννη Ανδρουλιδάκη, μαρτυρία Παντελή Χαλκιαδάκη (1824), οικονομική προφορά στον Αγώνα, δίπλωμα απονομής του χάλκινου παράσημου ανδρείας (1847).

ΠΗΓΗ

ΔΑΣΚΑΛΟΓΙΑΝΝΗΣ, ΜΙΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΠΗΓΗ

ΤΑ ΠΑΤΡΙΑ Έτος Δ, Αριθ. 25, 10 Σεπτεμβρίου 1905



ΣΕΛΙΔΑ 1


ΣΕΛΙΔΑ 2



ΣΕΛΙΔΑ 3


ΣΕΛΙΔΑ 4